Zeggen wat je wilt kan moeilijk zijn. Even niets zeggen soms handig. Wanneer was er een moment dat je dacht laat maar zitten? Deed je dat nadat je de voor- en nadelen tegen elkaar had afgewogen?

Voor jezelf opkomen, niet onderdanig of te bescheiden, dat is waar het bij assertief zijn om draait. Toch lukt het vaak niet om zelfverzekerd en zelfbewust relaties – ook die met je zelf – harmonieus te houden.

INHOUD

Assertiviteit

Assertiviteit is een begrip uit de psychologie. Het heeft te maken met zelfvertrouwen. Het zegt iets over gedrag en het komt tot uiting in de manier van communiceren, verbaal en non-verbaal.

Ben je assertief dan is je gedrag helder en congruent. Daarmee bedoel ik dat wat je zegt overeenkomt met wat je doet. Je gezichtsuitdrukking, je handgebaren, je houding, alles klopt met je woorden en je gedrag.

Definitie assertief

In staat om voor zichzelf op te komen volgens Van Dale.
Assertiviteit is, ook weer volgens Van Dale, zelfbewuste psychische weerbaarheid
Als synoniemen voor assertief geeft het woordenboek en weerbaar. Andere woorden die je wel tegenkomt zijn zelfregie, zelfcontrole en zelfmanagement

Betekenis assertief

Assertief is doelbewust, duidelijk, direct en in overeenstemming met je gevoel.

Assertief gedrag is een keuze over hoe je met jezelf en anderen in verschillende situaties omgaat. Je weet wat je wilt. Komt op voor jezelf en je eigen belangen. Je doet dat open en eerlijk. Je laat niet over je heen lopen en respecteert daarbij ook gevoelens en grenzen van anderen. Assertief gedrag is ook er voor kiezen om in een situatie bewust niet te reageren.

3 misverstanden over assertiviteit:

1. Assertiviteit is iets voor vrouwen. Onzin! mannen hebben er net zoveel baat bij.
2. Assertiviteit is alleen gedrag. Nee, assertiviteit is een combinatie van communicatie en gedrag, verbaal en non-verbaal met elkaar kloppend.
3. Je bent een assertief persoon of niet assertief. Nee. Assertief gedrag is een bewuste keuze én is te ontwikkelen.

Niet assertief

De meeste mensen hebben in de loop van hun leven een voorkeur van meer of minder assertief gedrag ontwikkeld. Er zijn twee duidelijke vormen van niet assertief gedrag

subassertief en agressief gedrag
het tegenovergestelde van assertief

Subassertief

Volgzaam jezelf wegcijferen om aardig gevonden te worden is het tegenovergestelde van assertief gedrag. Met jezelf verstoppen en terugtrekken vermijd je de aandacht voor jou. Je gedraagt je dan subassertief.

Met subassertief gedrag geef je anderen de ruimte om over jouw grenzen te gaan.

Iemand die zich vooral subassertief gedraagt heeft moeite met het aangeven van eigen grenzen. Vermijdt conflicten om de harmonie te bewaren. Omdat ja zeggen makkelijker is dan nee, geeft hij anderen eerder hun zin dan te zeggen wat hij zelf wil. Toont hij weinig initiatief en ontbreekt het hem aan zelfvertrouwen.

In gezelschap denkt hij zo lang na over wat en vooral hoe hij iets wil zeggen, dat het moment voorbij gaat. Achteraf is er dan een gevoel spijt. De drijfveer is angst. Angst voor afkeuring of om afgewezen te worden. Maar ook angst om anderen te kwetsen. Anders dan agressieve mensen houden subassertieve mensen veel rekening met de gevoelens van anderen.

Effect op de omgeving

Hoe reageer jij op de buitenwereld en hoe reageert de buitenwereld op jou? Het probleem van subassertieve mensen is dat ze weinig aandacht krijgen. Omdat ze niet opvallen, worden ze niet gezien. Of, erger, worden ze genegeerd. Want hoe onbewust ook, met subassertief gedrag geef je signalen aan je omgeving.

Stel je maar voor. Je voelt je onzeker. Je vindt het lastig om contact te maken. Je zit in een hoekje en straalt uit dat je geen behoefte aan contact hebt.

En je gelooft het misschien niet, maar juist dat gedrag kan anderen onzeker maken. Op hun beurt kunnen ze die houding zien als een afwijzing. Terwijl jij juist contact wilt maar niet weet hoe het aan te pakken en uit angst voor afwijzing je terugtrekt. Het is een selffulfilling prophecy, precies dat waar je bang voor bent gebeurt juist.

Agressief

Bij agressief gedrag denken we in eerste instantie aan geweld. Maar het is meer dan dat. Iemand met agressief gedrag komt voor zichzelf op. Toont zijn gevoelens en geeft zijn mening. Tot zover lijkt het assertief en positief. Maar hij is tactloos, dominant en sturend. Het gaat ten koste van anderen. Zonder respect voor de gevoelens of gedachten van anderen. Iemand die zich agressief gedraagt heeft lak aan de grenzen van de ander en aan wat ze vinden of kunnen. Doe je precies wat jij zelf vindt dat nodig is. Dan gedraag je je agressief en toon je geen respect voor anderen.

Ook goedbedoelde bemoeizucht is agressief gedrag. Als je niet luistert naar wat de ander kan of vindt, maar de verantwoordelijkheid zonder overleg overneemt.

Passief-agressief gedrag

Is niet assertief gedrag dat minder direct zichtbaar is. Iemand die manipuleert, saboteert of zich stilzwijgend verzet (ja zegt, maar nee doet), gedraagt zich passief-agressief.

Wanneer ben je assertief?

Als je jezelf accepteert

Ook al weet je dat je niet perfect bent, dus met je fraaie en minder fraaie kanten.

Als je voor jezelf opkomt

Duidelijk zegt wat je voelt, wil of kan, op tijd nee zegt en je grenzen aangeeft.

Als je uitkomt voor je eigen mening

Zegt wat je denkt over een situatie. Kritiek of feedback geeft zonder te kwetsen of agressiviteit.

Als je verantwoordelijkheid neemt

Voor je eigen gedrag, jezelf en je eigen leven.

Als je niet direct in de verdediging schiet

En omgekeerd de kritiek die anderen op jouw gedrag hebben accepteert zonder boos te worden of in de verdediging te schieten.

verder lezen: effectief assertief communiceren