Dubbele boodschappen veroorzaken verwarring. Adequaat reageren op de ene boodschap maakt het onmogelijk om serieus op de andere boodschap te reageren.
Communiceren op niveau
Als we met elkaar communiceren doen we dat op twee niveaus:
- het sociale, verbale niveau – met woorden
- het psychologische, non-verbale niveau – met beelden, lichaamstaal, stemhoogte en toon.
Onbewust maar zeker ook bewust kunnen we op beide niveaus tegelijkertijd verschillende signalen uitzenden. De ontvanger krijgt een dubbele boodschap.
Verborgen boodschappen
In de Transactionele Analyse wordt een dubbele boodschap een transactie met bijbedoeling genoemd. Er is een positieve of negatieve boodschap verborgen.
Een negatief verborgen boodschap
Zoals bij die medewerker die te horen krijgt dat hij absoluut niet meer mag overwerken. Als hij kort daarna op het punt staat op tijd naar huis te gaan, vraagt zijn leidinggevende allervriendelijkst: Het lukt je zeker niet meer om dit rapportje nog even voor me uit te werken? Ik heb het morgenochtend nodig voor de bestuursvergadering?
De verborgen boodschap zit in de uitdaging: het lukt je zeker niet. De leidinggevende doet verbaal en non-verbaal een appèl op de loyaliteit van de medewerker. Daarmee brengt ze hem in verwarring. De niet zo mondige medewerker komt in tweestrijd. Mag hij nu wel of niet overwerken? Hoe kan hij aan de eerder gestelde voorwaarde én aan dit verzoek voldoen zonder de fout in te gaan? Hij voelt dat hij door de tegengestelde boodschappen in de val kan lopen? Zijn verwarring voedt het wantrouwen in zijn leidinggevende.
Een positief verborgen boodschap
Naast een negatieve bijbedoeling kan een verborgen boodschap ook een positieve bijbedoeling hebben. De positieve kant zien we als mensen verliefd zijn, maar het voor de buitenwereld stil willen houden. Ze houden hun communicatie formeel en afstandelijk. Maar ondanks hun pogingen om zakelijk te blijven, stemmen ze positief op elkaar af. Onbewust, maar zichtbaar voor de goede verstaander, spiegelen ze elkaars gedrag.
Wil je meer lezen over transactionele analyse (TA)? Klik dan hier.
Verborgen boodschappen in het verkeer een uitdaging
Meerdere keren per week fiets ik over het kruispunt bij het mediapark. Het is beveiligd met stoplichten. Niet zo bijzonder denk je misschien, het is een druk kruispunt. Maar alleen op deze hoek, onderaan het viaduct, staat de drukknopmast links. Dat is onhandig en gevaarlijk.
Onhandig omdat mensen het niet verwachten en rechts staan te wachten op groen licht. Verwarring dus.
Gevaarlijk, omdat als je de knop indrukt je links staat te wachten. Bij groen fiets je weg en wil je weer naar rechts. Maar nu moet je eerst rechts over je schouder kijken of er iemand komend vanaf het viaduct je rechts inhaalt.
In Nederland rijden we rechts. Dat leren basisschoolleerlingen al. Hier is dus sprake van een dubbele boodschap. Heeft de gemeente Hilversum een verborgen boodschap ingebouwd om fietsers hier te dwingen links te houden?
Overbodige boodschappen
En dan zijn er ook nog overbodige boodschappen zoals op de foto’s hieronder.
De foto links laat het begin van de straat zien. Daar staat een bord dat het eind van het fietspad aangeeft. Zoals je ziet loopt de markering op de weg gewoon door. Op de foto rechts zie je een verkeersbord dat verplicht tot gebruik van het fietspad.
De afstand tussen beide borden is hooguit 25 meter. Een zinloze dubbele boodschap door twee overbodige verkeersborden. Ik zie maar een voordeel en dat is de leverancier van de borden.
foto bovenaan: Robin Higgins via Pixabay
Coachy.nl