Als angst blokkeert

Mijn broertje zat altijd bij hem op schoot. Kroelend met zijn handje door dat zwarte borsthaar. Ik kreeg instructies. Kortaf:

Intrekken… Wijd… Sluit! Kin in het water!

Zwemles van Jan Stender

Ik zie me daar weer staan. Angstig bevend op de rand van het diepe. Startklaar om te duiken, de tenen strak over de rand gekruld. Loslaten durf ik niet. Hij staat naast me te bulderen, harder en harder. Ik houd mijn adem in. Sta te bibberen tot dat hij me dat zetje geeft.

Ik tuimel voorover, moet wel ademhalen. Krijg liters water binnen. Kan me nergens aan tegenhouden. Ga over de kop en het gaat maar door. Eindelijk kom ik weer boven water huilend en proestend. Water in mijn neus, in mijn ogen en trots. Ik heb gedoken, het is me gelukt. Nog een keer.

De bloeddorstige badmeester

Hans Dorrestijn heeft hem in een gedicht van zes kantjes beschreven als een van de trauma’s uit zijn jeugd. Hij schrijft:

Watertrappen moest je zo lang dat je haast naar de bodem zonk.
Voor Stenders les was ik zo bang dat ik haast nog liever verdronk.

De angst voor die badmeester kenden veel kinderen. Sommigen verscholen zich op de neer geklapte bankjes in de badhokjes. Deur op slot, onzichtbaar.

Een primaire emotie

Angst is een primaire emotie, in onze hersenen aangestuurd door de amygdala. Het kan aanzetten tot vechten. Maar ook tot vluchten zoals die kinderen die zich verstopten in de badhokjes. En angst kan blokkeren, wat mij overkwam op de rand van het zwembad.

Orkestmusici

Ook veel volwassenen, waaronder orkestmusici, kennen die blokkerende angst in hun dagelijks leven. In plaats van te leren omgaan met de stress, maken ze zich afhankelijk van bètablokkers. Aangestuurd door prestatiedrang onderdrukken ze zo hun angst.

Praat er over

Serieus hulp zoeken in dergelijke situaties is beter dan medicatie. Het heeft zin om dat primitieve deel in ons brein voor te wezen. Niet te reageren vanuit een reflex, maar bewust zelf sturing geven aan gedrag. Je angst niet verstoppen en er zeker niet voor weglopen, maar accepteren dat je er last van hebt. Praat er over. Onderzoek, alleen of beter nog samen met iemand, wat de angst veroorzaakt. De belangrijkste vraag is: Wat is het ergste dat kan gebeuren? En hoe realistisch is dat?